Vrachtschepen Aquarius: een stukje vaar geschiedenis

28/1-2024. Salut a tous,

Een stukje vaar geschiedenis….van de blogger.

Heel lang geleden dat wel… dus een paar verschillende levens terug, ben ik “in de vaart” terecht gekomen. De jaren tachtig tot 1995 heb ik op een schip gewoond, gewerkt en vanzelfsprekend gevaren over de Europese waterwegen natuurlijk..

Ongeveer begin jaren tachtig heb ik mijn eerste schip gekocht in Leeuwarden, bij een handelaar in die tijd. Dat was een oude binnen-buitenvaarder, dus beperkt zeevaardig schip. ( 30m x 5.07 en 155 ton ) gebouwd in West Grafdijk 1910. Toen ik scheepje kocht, feitelijk om te wonen terwijl ik Groningen werkte en studeerde, stond er een Cummins 230pk motor in.

Het wad bij Schier. Het eerste schip diende om te wonen, want ik kon toen geen kamers vinden en redelijk impulsief kocht ik de oude Wad- en Sontvaarder, gebouwd om van de Zuiderzee over het wad naar Hamburg te varen.

Het tweede schip was een zo-genoemde “spits” 39 meter lang en 5,06 meter breed en past daarmee precies in de Franse kleine kanaalsluizen richting Rhône.

Het derde schip was een verlengde Dortmunder van 85×8.20 x2.50 en had 1300T laadvermogen en daar voer ik op als ingehuurde kapitein op de Rijnvaart. Dat was geen goede keuze voor mij , helaas met een scheepseigenaar met andere verwachtingen, dus na een half jaar afgerond en weer terug op de Aquarius….

Ligplaats werd Groningen voor de Herenbrug.

De Cummins importeur,  ik meen uit Dordrecht,  is in Groningen aan boord geweest met gratis werkuren en voor gereduceerde onderdelen-prijs om de motor goed na te kijken… Ik weet niet meer hoe me dat gelukt is. Het schip werd omgedoopt van Triton naar Aquarius want ik ben in de maand februari geboren…

Om een lang verhaal kort te maken daar begon dus mijn varens-leven en wel zonder enige ervaring behalve zeilen. In die tijd had je voor de binnenwateren nog geen vaarbewijs nodig en met mijn MKB papieren was het toen in orde.

Ik kom van “buiten de vaart” dus ja hoe doe je dat. Ik heb een oud-schipper op de kop getikt, gewoon langs schepen gelopen en gevraagd “heb hulp nodig”. Die oud schipper van 75 jaar, die op een tjalk had gevaren bracht me de basis bij door rondjes te varen en op Dokummer Ee en  de Starkenborg door de sluis en natuurlijk het Wad op naar Schier en via Zoutkamp eruit.

Daarna een paar reisjes op de Rijn als matroos/stuurman om ervaring op te doen op de rivier en dat was vooral ruim in en stuur ervaring opdoen.

Kortom, op een gegeven moment was de basisvaardigheid matig voldoende (dachten we) en met een dosis overmoed in 1983 gaan varen. Eerst door Nederland; Groningen – Amsterdam vv en Groningen via de polder en daar ingevroren..

Toen gaan denken wat ga ik nu doen….Ehh, kunnen we geen passagiers meenemen, die kunnen toch ook de brandstof betalen? Ehhhh, we hebben een leeg ruim met een kachel… en mijn toenmalige vriendin heeft  boekingen georganiseerd.  ….. Zwager gevraagd en paar (stapel)bedden en inrichting gekocht, toen al bij de Ikea… in ruil een week meevaren voor de zwager en kinderen….

 Paris Seine opvaart Pont

In de Volkskrant hebben we een minuscule advertentie geplaatst, want er was nauwelijks geld : “varen met oud vrachtschip in primitieve omstandigheden naar France” en ja hoor, volgeboekt met acht personen.  Stel je voor, een lange tafel, een paar stapelbedden en 10m3 drinkwater in oude wijntanks de Maas op richting Arles en Middellandse Zee. Er boekten toch mensen en dat ging via via ook nog want geen mobiele telefoon. Toen vertrokken naar Frankrijk, via de Maas, op door de Ardennen zuidwaarts en toen weer terug via Paris.

Voorwaarden: de schipper en zijn maat vrij houden in de goede kost en per week financieel bijdragen aan tolgelden, fourage en brandstof en ja hoor, boekingen meer dan we konden hebben.

Mensen voeren soms stukje mee van Maastricht de Belgische Maas op of alleen de Ardennen route. Minimaal drie nachten boeken. Je zou het nu niet meer voor elkaar krijgen denk ik, zo primitief….De mensen in het ruim en schipper en de vriendin achterop in de roef. Het was best een  vaar-avontuur toen want ik wist nog echt niet wat we zouden meemaken qua vaaruitdagingen en we hadden geen of weinig ervaring….Jong en enthousiast…dat ging toen nog….

Paris Notre Dame

Ik heb goede herinneringen aan die tochten….Passagiers waren wonderlijk genoeg bijna altijd vrouwen of stelletjes en achteraf bezien was het natuurlijk een soort beschutte vakantievorm. Ook gedurende een week een paar mensen/kunstenaars van het toenmalig “Werktheater Utrecht” aan boord gehad. (leukste week ever..)

Toen uiteindelijk ook weer een ‘lang naar kort verhaal’:  ik lag in Paris in 1984, kwam daar een soort vage sjeik aan boord.(Echt gebeurd!) ‘Ik wil uw schip kopen’ zegt de sjeik, zeg ik ook nog “is niet te koop”…

Le quai d’Austerlitz na de verkoop.

Uiteindelijk heb ik het scheepje verkocht voor 110.000 gulden en dan te weten dat ik gekocht had voor 20.000 gulden “Wel zonder bank graag” zei deze nepsjeik en dus letterlijk een plastic tas met geld. Koop binnen drie weken geregeld via een Franse tussenpersoon en start kapitaal voor een volgend schip zat veilig in de winterjas genaaid als stoffering.

Men moest toen nog de grenspassages doen weet u nog…( mijn vermoeden was later na de koop, dat scheepje in Paris een verkooppunt voor wiet zou worden…) Dit schip ligt volgens “zeggen”nu nog in de Paris op de Sambre.

Inmiddels besloten we dat we  commercieel vracht wilde varen en in Terneuzen geland bij de NMB bank. De NMB heeft toen financieel alles piekfijn geregeld en we kochten een schip met goed laadvermogen.

Dat was een spits, gebouwd op de vaart naar France en herbouwd op volume met een ‘verhoogde den’ dat is een verhoogde laadruimte.  Roef aan de den; goede lader, omgedoopt naar Aquarius  en hoppa naar France laden en lossen

.

Veel op de Chalon sur Saone gevaren en driehonderd en meer sluizen met de hand gedraaid….Een spits is de traagst varende bak op het water omdat deze redelijk vierkant is en dus veel weerstand in het water, vooral aan de achterzijde die bij mijn schip redelijk vierkant was.

Op de Aquarius een12KVA 220/380 generator geplaatst en de oude GM 6 cilinder 140pk vervangen en her-motorisatie gedaan met een OM403 Mercedes 10 cilinder 250 PK. Verder door de tijd automatische stuurpilot erin gebouwd en goede centrale verwarming in de stuurhut. Het was een gelukkig schip onder een goed gesternte…

De afmetingen van een spits zijn zo gekozen dat het schip op alle waterwegen van France kan varen. Het was minister Charles de Freycinet die in 1879 de minimale afmetingen van de Franse kanalen en sluizen verordende, wat eenheid gaf. De spitsenmaat is dus zeker niet willekeurig gekozen. Een schip met deze afmetingen kan als enige alle waterwegen in de EU zonder problemen bevaren, al is er vaak niet veel ruimte over in de oudere sluizen.

Nog altijd kijk ik naar het water, de stroomrichting, de waterstand. Hier in France staat op een sluis nog de naam van mijn schip op een sluisdeur “Aquarius”, vaag maar herkenbaar en nog het jaartal te lezen ’86 meen ik…zo liet je een boodschap achter voor een collega. Vervlogen tijden met goede herinneringen maar alles in het leven heeft haar tijdvak en beweging…..

Als we in Nederland zijn zetten we de caravan wel eens neer bij Camping Landgoed Geijsteren, je kijkt daar mooi uit over de Maas bij Sambeek-Venray.

In het volgende blog gaan we kijken naar de vaarroutes en de inrichting van de Franse waterwegen. Hoe de relevant de betekenis van de waterwegen voor France en de binnenvaart zijn geweest en hoe men deze milieuvriendelijke tak van vervoer deskundig de nek omdraaide in Frankrijk……

à la prochaine fois Bob.